سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

آموزش مردم محلی، از قطع درختان جلوگیری می کند

 حال ناخوش بلوط های زاگرس! - روزنامه ایران 30 مرداد1401

زیســت بوم؛ جنگل های زاگرس با 6 میلیون هکتار مســاحت در 11اســتان فارس، لرســتان، خوزســتان، آذربایجان غربی، کرمانشــاه، ایالم، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد و... گسترده شده است. این جنگل های بلوط که ۴۰ درصد جنگل هــای ایــران را تشــکیل داده و از منابــع ارزشــمند طبیعــی در مناطق غرب جنوب غربی کشور به حساب می آید، در شرایط کنونی حال و روز خوبی نداشته و معیشت بیش از ۵۰ درصد مردم این مناطق را با خطرات عدیده ای مواجه کرده است. متأسفانه قطع درختان در جنگل های زاگرس موضوعی تازه نبوده و مربوط به امروز و فردا هم نیست. »نقی شــعبانیان معاونت امور جنگل در ســازمان منابــع طبیعی و آبخیزداری، منکر قطع درختان زاگرسی نشده و می گوید: بخشی از این رخداد تلخ توسط خود مردم منطقه و بخشی دیگر نیز توسط سودجویانی که حتی ممکن است دغدغه امرار معاش نداشته باشند، صورت می گیرد. ëقطع درختان زاگرسی او می گویــد: قطــع درختانــی که توســط مــردم محلی صــورت می گیرد بــه خاطر برای گرفتن زغال و سوزاندن ً مشــکالت اقتصادی و اجتماعی منطقه اســت. مثال آن، تصمیــم به قطع درختان می گیرند؛ باید برای معیشــت مــردم فکری کرد تا تبدیل دامداری ً عــالوه بر کمــک به آنها، از قطع درختان نیز جلوگیری کنیم. مثال ســنتی به دامــداری نیمه صنعتــی می تواند بخشــی از این مشــکالت را حل کند. همچنیــن همــراه بــا برنامه ریزی با دســتگاه های مختلــف برای باال رفتن ســطح درآمــد مــردم می توانیم شــاهد این باشــیم که مشــکالت معیشــتی، باعث قطع درختان نشــود.او با اشــاره به این که بحث قاچاق چوب به خاطر گرانی چوب رخ مــی دهــد، به مهــر می گوید: چــوب در حال حاضر بســیار گران اســت و متقاضی زیادی هم دارد به همین منظور حفاظت از آن نیز کار سختی است. ما باید قیمت چــوب را در کشــور متعــادل کنیــم. در این رابطه ســازمان منابع طبیعــی در حال برنامه ریزی اســت تا ضمن توســعه زراعت چوب در کشــور برای واردات چوب و همچنین زراعت چوب در کشــورهای همســایه مثل روسیه نیز برنامه ریزی کنیم. امیدواریــم بــا این برنامه ها بتوانیم قیمت چوب را در کشــور کنتــرل کنیم تا قطع درختان به وسیله افراد سودجو را نیز کاهش دهیم. نجات بلوط ها با اقدامات زیربنایی البتــه مشــکالت اقتصــادی و اجتماعی مردم در مناطق زاگرســی باعث می شــود که بســیاری از برنامه ها به این راحتی ها پیاده ســازی نشــود. به طور مثال مردمی بــرای گرم کردن ً کــه امکانات گرمایــی و درآمد کافی ندارند، در زمســتان معموال خودشــان بــه چوب نیــاز دارنــد. از اینهــا نمی توان توقع داشــت کــه دغدغه برای دنبال تغییر هســتیم و می خواهیــم جنگل ها را ً جنــگل داشــته باشــند؛ اگر واقعــا حفــظ کنیــم، بایــد کارهــای زیربنایی انجــام دهیم و مشــکالت و نیازهــای اولیه و ابتدایی مردم مناطق جنگل نشــین را حل کنیم. بنابرایــن باید عالوه بر اقدامات کوتاه مــدت بــه دنبال برنامه هــا و اهداف میان مــدت و بلندمدت نیز باشــیم. اما مشــکالت جنگل های زاگرســی تنها به این مسائل ختم نمی شــود چرا که ساالنه شاهد آتش سوزی های بسیاری در این منطقه هستیم. خوشبختانه آمارها از چند ســال گذشــته تا به امروز یک روند کاهشــی قابــل توجهی را نشــان می دهد و آمار آتش ســوزی ها نیز کاهش یافته اســت. این اتفاق به دو دلیل می تواند باشــد یکی اینکه امکانات و تجهیزات سازمان برای پایش و اطفای حریق نسبت به سال های گذشــته بیشــتر شــده و دلیل دیگری که خیلی امیدوار کننده و مهم است، ارتقای سطح فرهنگ منابع طبیعی در بین مردم است. ëارتقای فرهنگ منابع طبیعی باید درنظر داشــت که حفظ منابع طبیعی کشــور بدون توجه بــه ارتقای فرهنگ منابــع طبیعی مردم امکان پذیر نیســت. مقام معظم رهبری در ســال 1۳۷۸ در این باره جمله بسیار زیبایی دارند که می فرمایند: » فرهنگ منابع طبیعی باید به معارف عمومی تبدیل شود« و این جمله چقدر دقیق و مهم است ولی متأسفانه کم کاری هایــی در این زمینه صورت گرفت. با این حال این اتفاق با تأخیر در حال آموزش مردم محلی در راستای ارتقای ً جا افتادن اســت. در همین راســتا، قطعا فرهنگ منابع طبیعی و دانش فنی برای حفظ منابع طبیعی بســیار مهم و مؤثر اســت. کشــورهایی که به این موضوع توجه کردند امروز در حفظ منابع طبیعی با مشــکالت کمتری روبه رو هســتند. یکی از اقداماتی که ســازمان منابع طبیعی در جهت ارتقای فرهنگ منابع طبیعی انجام داد، طرح »همیاران طبیعت« اســت که این کار در راستای مردمی سازی آموزش انجام شد. بیش از 1۸۰ هزار نفر عضو طرح همیار طبیعت هستند که در زمینه های مختلف فرهنگی، آموزشی و اجرایی فعالیت دارند. مردم باید ارزش جنگل و درختان را بدانند. همین درختان بلوط زاگرس گاه بین ۵۰۰ تا 1۰۰۰ ســال طول کشــیده اســت تا به این شکل درآمده اند. اگر این دانش و آگاهی در عموم نباشد به راحتی آن درخت را قطع خواهند کرد. نهالی که در شرایط سخت استقرار پیدا کرده به راحتی توسط مردم از بین ً یا مثال می رود و اگر بدانند این نهال چقدر برای طبیعت مفید اســت، هرگز چنین کاری نخواهنــد کــرد. اگر ما فرهنگ منابع طبیعی را ارتقا دهیــم، گام بلندی در حفظ و نگهداری منابع طبیعی برداشته ایم.