سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

آخرین روزنه احیای زاگرس (روزنامه همشهری 15 آبان 1401)

 طرح جنگلداری اجتماعی شاید آخرین راه حل جلوگیری از نابودی رو به افزایش جنگل های زاگرس باشد؛ طرحی که هنوز در ابتدای راه و مرحله تدوین است. در شرایطی که هر روز از وسعت جنگل های کشور بر اثر عوامل طبیعی و انسانی مانند خشکسالی، تغییر اقلیم، دخالت های انسانی )قاچاق چوب، آتش سوزی و تغییر کاربری( کاسته می شود، حالا ایرنا خبر داده که حفاظت از منابع طبیعی و توسعه عرصه های جنگلی یک ضرورت انکارناپذیر است که اکنون با در دستور کار قرار گرفتن طرح جنگلداری اجتماعی در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، روزنه های امید به احیای زاگرس گشوده می شود. براساس این گزارش، هر ثانیه 360مترمربع از سطح جنگل ها و مراتع کشور تخریب و هر 5سال، یک میلیون هکتار از جنگل های ایران نابود می شوند.

ســالانه نیز یک و نیم درصد از جنگل های ایران از دست می رود که اگر این روند ادامه یابد تا 50 سال آینده اثری از جنگل های امروزی ایران باقی نخواهد ماند.در این میان، جنگل های زاگرس در سال های اخیر به واسطه دخالت های انسانی ذکر شده، آسیب های زیادی دیده و به دلیل وابستگی بیش از حد جنگل نشینان زاگرس به این جنگل ها و محصولات جنگلی، شناخت مسائل اجتماعی و اقتصادی را ضروری کرده است تا خسارت و تخریب جنگل ها کاهش یابد.جنگل های زاگرس بیش از 5میلیون هکتار وسعت دارد و یکی از مهم ترین رویشگاه ها و عرصه های کلیدی ایران محسوب می شود. جنگل های این خطه را به نام جنگل های بلوط زاگرس می شناسند و به جرأت می شود گفت زاگرس نام و شهرت خود را از بلوط دارد.

تامین 40درصد از آب کشور، تنوع زیستی جانوری و گیاهی بالا، اهمیت در تعدیل آب و هوا و اثرات اقلیمــی، حفظ منابع خاک و جلوگیری از فرسایش ازجمله کارکردهای این جنگل هاست. مطالعات نشان می دهد 10 تا 30درصد معیشت خانوارهای روستایی در زاگرس به این جنگل ها وابسته است و گاهی هم آنان با نابودی زاگرس تیشه به ریشه معیشت خود و آیندگانشان می زنند. بلوط یکی از مهم ترین گونه هــای درختی و درختچه ای زاگرس با عمری طولانی حدود 500 سال )گاهی حتی تا 2000 سال( است و در 11 استان کشــور امتداد دارد که در نوع خود از بی نظیرترین جنگل های جهان به شمار می رود و حاال چشم طمع زغال گیران به دنبال درختانی است که هم خاک از آنها نفس می گیرد و هم هوا از آنها سیراب می شود.جنگلداری اجتماعی نخستین بار در سال 1935 در هند اجرا شد و امروزه تقریبا اغلب کشورها از این پتانسیل اجتماعی در جهت توسعه زیست محیطی استفاده می کنند. معاون امور جنگل ســازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشــور وسعت جنگل های زاگرس را 6 میلیون هکتار اعلام کرد و گفت: این جنگل ها از حیث اقتصادی و معیشتی برای مردم و کاهش معضلات زیست محیطی به ویژه در مقابل ریزگردها، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

شعبانیان افزود: در سال های اخیر جنگل های زاگرس به دلایل انسانی و حوادث طبیعی ازجمله خشکسالی های مداوم، استفاده بی رویه و نادرست و آتش سوزی های پی در پی وضع خوبی ندارد؛ درحالی که اگر می خواهیم امنیت غذایی و زیستی و توسعه پایدار داشته باشیم، باید به این جنگل ها توجه کنیم. اهداف اصلی جنگلداری اجتماعی حول محورهاي اساسی بهبود زیست محیط، توســعه محصولات محلی، توسعه چشم اندازهای طبیعی، ایجاد شغل )در جهت کنترل مهاجرت(، مقابله با مشکالت طبیعی )فرسایش خاک و...( و بالابردن کیفیت زندگی شکل گرفته و به دنبال توسعه و ارتقای این مفاهیم در محیط است.