سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری می گوید تا وقتی ارزیابی مجدد اثرات محیط زیستی راه آهن رشت-آستارا انجام نشود، اجازه قطع درختان جنگلی این مسیر داده نخواهد شد. طبق تفاهم دو هفته پیش ایران و روسیه، قرار است این راه آهن جنوب آسیا را به شمال اروپا وصل کند اما یک کیلومتر این مسیر از جنگل جلگه ای گیسوم میگذرد و با اینکه سازمان محیط زیست گزارش ارزیابی آن را تایید کرده و میگوید چاره ای نیست، اعتراض مسئولان و گروههای محیط زیستی ادامه دارد. اکنون با اظهار نظر تازه معاون سازمان منابع طبیعی، به نظر میرسد پیچ و خم این مسیر ریلی تندتر شود.

امضای مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی و ویتالی ساولیف، وزیر حمل ونقل فدراسیون روسیه دو هفته پیش پای تفاهم نامه اجرای طرح راه آهن رشت - آستارا نشست تا هند، ایران، روسیه، آذربایجان از طریق خط آهن و دریا به یکدیگر متصل شوند. یک هفته پیش ((پیام ما)) در گزارشی به این موضوع پرداخته و از سرپرست دفتر ارزیابی محیط زیستی سازمان حفاظت محیط زیست نقل کرده بود که جلسه ارزیابی طرح این مسیر ریلی در سال ۱۴۰۰ برگزار شده است.

بر پایه گفته های سعید کریمی، با راه اندازی این خط آهن، ۲ کیلومتر از جنگلهای گیسوم از بین خواهد رفت آن هم در حالی که »به دلیل وضعیت منطقه، راه جایگزین دیگری هم وجود ندارد«. این در حالی است که به گفته جامعۀ علمی، کارشناسی و دانشگاهی از شروع به کار راه آهن و نهایی شدن آن بی خبر بوده است و به گفته ((هادی کیادلیری ))، استاد دانشگاه و رئیس پیشین انجمن جنگلبانی ایران با وجود ایرادات این طرح و نداشتن توجیه اقتصادی، تایید گزارش ارزیابی آن محل سوال است.

از سوی دیگر در روزهای گذشته نیز سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس این پروژه را عامل تخریب بخش مهمی از جنگلهای جلگه ای استان گیلان دانسته و گفته است: اجرای این خط آهن باعث قطع ۱۰۰ هزار قطعه درخت با قطر ۳۰ سانتیمتر در جنگلهای هیرکانی میشود.

         دیروز اما معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با بیان این که تا وقتی ارزیابی مجدد خسارات و نشانه گذاری دوباره درختان در مسیر راه آهن رشت - آستارا انجام نشود، اجازه قطع درختان جنگلی موجود در این مسیر داده نخواهد شد، به ایلنا گفت: »سازمان های حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی براساس منافع ملی کشور، معمول درباره پروژه هایی مانند خط آهن  رشت - آستارا که یک طرح ملی محسوب می شود و منافع کلان کشور در آن لحاظ شده است، در اسرع وقت نظرات کارشناسی خود را برای تصمیم گیری به دستگاههای متولی ارائه میدهند.« نشانه گذاری های قبلی باطل است اینطور که نقی شعبانیان، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور میگوید، اجرای راه آهن رشت- آستارا از ۲۰ سال پیش مطرح بوده اما تا دو هفته پیش که ایران و روسیه درباره اش به تفاهم برسند، از سوی پیمانکاران مختلف کنار گذاشته شده است. طبق توضیح او در ابتدا چهار مسیر مختلف برای اجرای این خط آهن پیش بینی شد و پس از بررسیهای کارشناسی فراوان، در نهایت در سال ۹۸ با موافقت مسئولان وقت اداره کل منابع طبیعی استان گیلان، یکی از این مسیرها که خسارت کمتری را به عرصه های جنگلی وارد میکند، انتخاب شد. بخش هایی از این مسیر از مزارع کشاورزی میگذرد که این مزارع توسط دولت خریداری شده است. به گفته شعبانیان همچنین در سال ۹۸ مقداری از نشانه گذاری درختان جنگلی که در مسیر اجرای این طرح قرار گرفته اند نیز انجام شد، اما در همان سال پیمانکار مربوطه اجرای طرح را کنار گذاشت. معاون امور جنگل با تاکید بر این که تاکنون هیچ درختی در مسیر اجرای خط آهن رشت - آستارا قطع نشده است، عنوان کرد: از زمانی که پیمانکار مربوطه اجرای طرح را کنار گذاشت، این طرح متوقف شد و تا امروز نیز هنوز هیچ گونه درخواست رسمی برای قطع درختان به اداره کل منابع طبیعی استان گیلان یا سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ارائه نشده است.

 البته با توجه به این که زمان زیادی از نشانه گذاری درختان در سال ۹۸ گذشته است، در حال حاضر نشانه گذاری های قبلی باطل شده است و از نظر ما، اگر قرار است این طرح اجرا شود، باید بار دیگر نشانه گذاری درختان موجود در مسیر انجام شود.« به گفته شعبانیان تفاهمنامه ای که به تازگی بین مقامات ارشد دو دولت ایران و روسیه امضا شده، برای کشیدن خط آهن در همان مسیری است که از سال ۹۸ مشخص شده بود، اما پیش از این که این خط آهن اجرا شود، دستگاههای متولی باید به سازمانهای منابع طبیعی و محیط زیست کشور درخواست رسمی بدهند تا ضمن ارزیابی مجدد خسارت محیط زیستی و ارائه نظرات کارشناسی، در صورت نیاز نشانه گذاری درختان موجود در مسیر راه صورت گیرد. او در ادامه تاکید کرد: با توجه به مسیری که قرار است خط آهن رشت - آستارا در آن اجرا شود، ارزیابی خسارات زیست محیطی این طرح باید هم توسط سازمان حفاظت محیط زیست و هم سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور انجام شود؛ یعنی این دو سازمان باید درباره عوارض حاصل از اجرای طرح بر طبیعت و مسائلی نظیر رانش و لغزش زمین، افتادن و قطع درختان و تخریب زیستگاههای حیات وحش، ارزیابی خسارات انجام دهند و بعد از آن دستگاه های متولی میتوانند این طرح را اجرا کند

شعبانیان در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: سازمان های حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی براساس منافع ملی کشور، معمولا درباره پروژه هایی مانند خط آهن رشت - آستارا که یک طرح ملی محسوب میشود و منافع کلان کشور در آن لحاظ شده است، در اسرع وقت نظرات کارشناسی خود را برای تصمیم گیری به دستگاههای متولی ارائه میدهند تا نخست در صورت نیاز طرح به شکلی اجرا شود که کمترین خسارات زیست محیطی را به همراه داشته باشد و دوم راهکارهای جبران خسارات وارده بر محیط زیست و عرصه های منابع طبیعی منطقه توسط این دو سازمان تعیین شود.« اما خسارات احتمالی محیط زیستی ناشی از اجرای طرحهایی مانند خط آهن رشت- آستارا چگونه جبران میشود؟ این مقام سازمان منابع طبیعی میگوید: »روال معمول برای جبران خسارات در حوزه منابع طبیعی این است که ابتدا سازمان منابع طبیعی میزان خسارات وارده بر عرصه های جنگلی از جمله تعداد، سن و نوع درختانی را که قرار است در حین اجرای این پروژه قطع شوند، مشخص میکند و سپس این سازمان تعیین میکند که به ازای قطع این درختان، باید در محلی مشخص در حوالی محدوده اجرای طرح، به اندازه مشخصی جنگل احیا شود یا تعداد معینی درخت کاشته شود.« هنوز از منابع طبیعی درخواست نکرده اند تبلیغ مزایای اقتصادی این پروژه و اصرار به اجرای آن در شرایطی است که سازمان منابع طبیعی هنوز درخواستی برای ارزیابی خسارات احتمالی دریافت نکرده است. چنان که معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی میگوید: »از نظر ما تا زمانی که ارزیابی خسارات و نشانه گذاری مجدد انجام نشود، نباید اجرای پروژه راه آهن رشت - آستارا آغاز و درختان موجود در مسیر مربوطه قطع شود. البته در دورهای که مجددا بحث اجرای این خط آهن در دستور کار دولت قرار گرفته، هنوز هیچ درخواست جدیدی در خصوص ارزیابی خسارات و موارد مربوطه به سازمان منابع طبیعی کشور ارائه نشده است.

با این همه به گفته او بخشی از مسیری که برای اجرای این طرح مشخص شده است، از جنگلهای جلگه ای میگذرد، هرچند این مسیر کمترین خسارات و عوارض برای محیط زیست و عرصه های طبیعی منطقه را دارد که در سال ۹۸ از سوی اداره کل منابع طبیعی استان گیلان پیشنهاد شده است. شعبانیان از سوی دیگر با تاکید بر لزوم ارزیابی مجدد خسارات محیط زیستی ناشی از اجرای خط آهن رشت - آستارا گفت: با توجه به این که ۴ سال از نشانه گذاری قبلی درختان جنگلی موجود در مسیر احداث این راه آهن میگذرد، حتی اگر قبال ارزیابی خسارات ناشی از قطع درختان بر اثر اجرای این طرح انجام شده باشد، تا زمانی که دوباره ارزیابی خسارات و نشانه گذاری مجدد انجام نشود، اجازه قطع درختان جنگلی را نخواهیم داد، چون ممکن است که در چند سال گذشته درختان بیشتری در آن محدوده رویش کرده یا درختان موجود رشد کرده باشند یا تغییرات دیگری در محیط طبیعی منطقه به وجود آمده باشد