سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

جنگلداری اجتماعی؛ برد -برد مردم و محیط زیست  روزنامه آفتاب اقتصادی 21 آبان ماه

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با بیان اینکه مردم مجری اصلی طرح جنگلداری اجتماعی هســتند، اظهارکرد: در این طرح تامین منافع مردم در گرو حفظ و احیای جنگل است و طی برنامه ای منظم در جهت حفاظت از جنگل گام برمی دارند.

به گزارش ایســنا، چندی پیش نقی شعبانیان - معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور - از تدوین طرح جنگلداری اجتماعی در ســطوح کوچک و به صورت پایلوت خبر داد. به گفته وی مجری اصلی این طرح مردم هستند که با اجرای آن به منافع پایدار می رسند.شعبانیان ابراز امیدواری کرده بود اجرای این طرح نیمه دوم سال ۱۴۰۲ آغاز شود.نقی شعبانیان در گفتگو با ایسنا، درباره معنی طرح جنگلداری اجتماعی و جایگاه منافع مردم در آن اظهار کرد: جنگلــداری اجتماعی بــه معنای مدیریت اکوسیســتم های جنگل با مشــارکت واقعی ومنطقی مردم به ویژه مردم محلی است. در این مدل مدیریتی منافع مردم به طور کامل در نظر گرفته می شود.وی تاکید کرد: شــاید تعریف این طرح به ظاهر ســاده باشــد اما اینکه شما جنگل را به گونه ای مدیریت کنید که منافع مردم و ســازمان منابع طبیعی که حفظ و احیای جنگل است تامین شود و این دو موضوع را در یک طرح بگنجانیم، دشــوار است. با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی که در عرصه های جنگلی داریم، این کار کمی دشوارتر است.

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: اگر به لحاظ ارتباط مردم با جنگل ها محیط نگاری داشــته باشیم، متوجه خواهیم شد که ارتباط مردم و به ویژه مردم محلی با برخی از جنگل ها کم اســت اما در برخی اراضی جنگلی این ارتباط زیاد است و به نوعی می توان گفت که معیشــت آن ها به جنگل ها وابسته است. در مناطقی که ارتباط مردم با جنگل ها بیش از ۵۰ درصد اســت، جنگلداری اجتماعی می تواند مدل مناسبی باشد. در کشورهایی همچون اسپانیا، ایتالیا و فرانسه نیز به این نتیجه رسیده اند که در آن دسته از اراضی جنگلی که مردم ارتباط قوی با جنگل ها دارند، اجرای چنین طرح هایی مناسب است.شعبانیان با بیان اینکه متولی این مدل در ایران سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور است، اظهار کرد: ســازمان منابع طبیعی و آبخیزداری وظیفه دارد که طرح جنگلداری اجتماعی را برنامه ریزی کند و به مردم محلی مشاوره فنی و علمی و آموزش دهــد همچنین وظیفه دارد که گزارش هایی را به طور روزانه، ماهانه، ساالنه و بلندمدت ارائه دهد.

مردم محلی مجری اصلی طرح جنگلداری اجتماعی

وی ادامــه داد: مجری اصلــی این طرح مردم منطقه هســتند که با راهنمایی و مشــاوره و در حضور کارشناسان سازمان این کار را انجام می دهند، یعنی کارشناســان به صورت ۲۴ ساعته در منطقه و در کنار مردم حضور خواهند داشــت تا با آموزش و راهنمایی به مردم کمک کنند اما به طور کلی این طرح توســط مردم اجرا می شود.معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درباره چگونگی تامین منافع مردم در این طرح گفت: شــاید تصور مردم از تامین منافع این باشد که سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در حال اجرای طرح جنگلداری اســت و مردم نیز به عنوان کارکنان این ســازمان مشغول به فعالیت خواهند شــد و حقوق دریافت خواهند کرد اما واقعیت امر این اســت که با چنین روشی منافع پایدار مردم تامین نمی شود و این به معنای مشارکت مردمی نیســت.وی ادامه داد: در طرح جنگلداری اجتماعــی منافع مردم به صورت پایدار تامین می شــود به گونه ای که منفعت آنان در گرو حفظ و احیای جنگل است وطی برنامه ای منظم در جهت حفاظت از جنگل گام برمی دارند. به این شکل مردم همیشه نگران تخریب جنگل هســتند چرا کــه در طرح جنگلداری اجتماعی اگر حال و روز جنگل خوب باشــد، منافــع مردم نیز بهتر خواهد بود. شعبانیان ضمن اشاره به اینکه این منافع می تواند به صورت تشویق های نقدی و یا خدمات جنگلی باشــد، اظهار کرد: اگر بر اســاس گزارش کارشناسان، وضعیت زادآوری، استقرار نهال و احیای جنگل ها مناسب باشد، به همان اندازه نیز منافع و درآمد مردم افزایش خواهد یافت.

تلفیق دانش بومی با دانش مدرن برای مدیریت جنگل ها

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: این مدل تلفیقی از دانش بومی و دانش مدرن مدیریت جنگل اســت و می تــوان گفت که این مدل را به گونه ای تدیون می کنیم که منافع مردم در آن در نظر گرفته شود. به طور مثال در برخی از مناطق، مردم از شــیره درختانی همچون درخت پسته وحشی سقز تهیه می کنند که ما گاهی تهیه ســقز را ممنوع و گاهی آزاد اعام می کنیم. به طور مثال برای دریافت سقز از تکنیک، روش و برنامه های زمانی و مکانی به شــیوه ای استفاده خواهد شد که در کنار بهره برداری از درخت هم مردم کسب درآمد کنند و هم درخت آسیب کمتری ببیند. هرچندکه فعالیت ســقزگیری به طور کلی ممنوع اســت.وی ادامه داد: در حال حاضــر این طرح به صورت یک ایده اســت و باید طرح آن نوشــته و تصویب شــود سپس به مرحله اجرا برسد. ما فعا در حال تدوین این طرح در چند منطقه و در ســطحی کوچک به صورت پایلوت هستیم اما با توجه به مشکات اقتصادی و اجتماعی موجود نمی توانیم که این طرح را برای اجرا در ســطح وسیعی بنویسیم و هزینه زیادی برای آن صرف کنیم و پس از مدتی به این نتیجه برسیم که نتایج حاصل شده مطلوب نیست. شــعبانیان در پایان تصریح کرد: هدف ما این است که ابتدا این طرح را به صــورت پایلوت در چند منطقه کوچک اجرا و مدلی طراح کنیم تا نتیجه اجرای این طرح را ببینیم ســپس در ســطح گسترده تری آن را پیاده کنیم اما با توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی سراسر کشور و در عرصه های جنگلی داریم، کار ساده ای در پیش نداریم.